• Ana Sayfa
• Blog

FAİZ, ENFLASYONU KARŞILAMIYORSA NE YAPILABİLİR ?

Ülkemizde enflasyonun hızlı bir şekilde yükselmesi ve buna bağlı faiz oranlarının enflasyon karşısında yetersiz kalması, günümüzde yaygın bir şekilde görülmektedir. Bu durumda mahkeme yolu ile munzam zarar talebinde bulunabilirsiniz.

MUNZAM ZARAR NEDİR ?

Aşkın (munzam) zarar, para borcunun ifasında borçlunun kusuruyla temerrüde düşmesi nedeniyle alacaklı nezdinde ortaya çıkan zararın temerrüt faiziyle karşılanamaması hâlinde söz konusu olan bir zarar olup bu zarar, borçlunun temerrüdü ile borcun ödendiği tarih aralığındaki dönemi kapsamaktadır. Bu anlamda aşkın (munzam) zarar, temerrüt faizini aşan ve kusur sorumluluğuna dair ilkelere bağlı bir zarar türü olarak kabul edilir. Aşkın zarar, borçlu temerrüde düşmeden borcunu ödemiş olsaydı, alacaklının mal varlığının kazanacağı durum ile temerrüt sonucunda ortaya çıkan ve oluşan durum arasındaki farktır.

MUNZAM ZARAR ŞARTLARI NEDİR ?

Aşkın zararın oluşabilmesi için dört koşulun aynı anda gerçekleşmesi gerekir.

1- TEMERRÜDÜN VARLIĞI:

Aşkın (munzam) zararın varlığı için gereken ilk koşul, bir para borcunda borçlunun temerrüdünün varlığıdır. Bu para borcunun kaynağının, aşkın (munzam) zararın talep edilebilirliği için herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Bu anlamda TBK’nın 122. maddesi, kaynağı ne olursa olsun temerrüt faizi yürütülebilir nitelikte olmak koşuluyla bütün para borçlarında uygulanma olanağına sahiptir. Borcun dayanağı haksız fiil, sözleşme, sebepsiz zenginleşme, kanun yahut vekâletsiz iş görme olabilir. Öte yandan hemen belirtilmelidir ki; aşkın (munzam) zarar borcunun hukuki sebebi, asıl alacağın temerrüde uğraması ile oluşan hukuka aykırılıktır. Bu nedenle borçlunun aşkın (munzam) zararı tazmin yükümlülüğü, asıl borç ve temerrüt faizi yükümlülüğünden tamamen farklı, temerrüt ile oluşmaya başlayan asıl borcun, ifasına kadar geçen zaman içinde artarak devam eden, asıl borçtan tamamen bağımsız yeni bir borçtur.

2- ALACAKLININ TEMERRÜT FAİZİYLE KARŞILANAMAYAN BİR ZARARININ BULUNMASI

Aşkın (munzam) zararın varlığı için gereken ikinci koşul; borçlunun temerrüdü nedeniyle temerrüt faiziyle karşılanamayan alacaklı zararının mevcudiyetidir. Ancak alacaklının zararının temerrüt faizinden az yahut temerrüt faizine eşit olması durumunda, zararın temerrüt faiziyle karşılanacak olması sebebiyle aşkın (munzam) zararın varlığından söz edilemez. Bu aşamada önemle belirtilmelidir ki; TBK’nın 122. maddesi kapsamına kanuni temerrüt faizinin yanında akdi temerrüt faizinin uygulandığı borç ilişkileri de dâhildir. Eş söyleyişle alacaklının, borçlu ile arasındaki hukuki ilişkiden doğan temerrüt faizinin akdi yahut yasal olması, aşkın (munzam) zararın talep edilebilirliğine engel teşkil etmez. Burada önem arz eden husus alacaklının temerrüt faiziyle karşılanamayan zararının mevcudiyetinin ispatıdır.

3-BORÇLUNUN KUSURSUZLUĞUNU KANITLAYAMAMIŞ OLMASI:

Aşkın zararın varlığı için gereken üçüncü koşul; borçlunun temerrüde düşmede kusurlu olmasıdır. Zira aşkın zarar sorumluluğu, temerrüt faizinden sorumluluktan farklı olarak kusur sorumluluğuna dayanmakta olup burada aranan kusur, borçlunun temerrüde düşmekteki kusurudur. Ancak aşkın zarar iddiasının ileri sürüldüğü durumlarda sorumluluk için, diğer koşulların varlığı durumunda borçlunun temerrüde düşmedeki kusurunun varlığı asıldır. Başka bir anlatımla temerrüt sonrasında borçlunun temerrüde düşmedeki kusurunun alacaklı tarafından ispatı gerekmez. Aksine borçlu, temerrüde düşmede kusursuz olduğunu ispatlamadıkça ortaya çıkan aşkın zarardan sorumludur.

4-İLLİYET BAĞI:

Aşkın zararın varlığı için gereken son koşul ise; borçlunun temerrüdü ile alacaklının aşkın zararı arasındaki illiyet bağının mevcudiyetidir. Bu çerçevede alacaklı, borçlunun temerrüde düşmesi ile ileri sürdüğü aşkın zarar olgusu arasındaki illiyet bağını ispatla yükümlüdür.

Munzam zarar yeni bir dava ile talep edilebileceği gibi asıl alacakla beraber de talep edilebilir. Munzam zararın talep edilebilmesi için her şeyden önce para borcunun söz konusu olduğu bir alacağın doğması gereklidir. Bu alacağa asıl alacak denir. Bu alacağa temerrüt tarihinden itibaren yasal faiz işletilebilmektedir. Buna rağmen enflasyon dönemlerinde temerrüt faizi ödense bile, asıl alacağın değer kaybetmesi yüzünden borcun ifası zararı karşılayamamaktadır. Munzam zararla birlikte asıl alacağın değer kaybının önüne geçmesi amaçlanmaktadır.